Verantwoordelijkheid versus schuld

Als ouder ben je altijd verantwoordelijk voor je kind. En da’s soms best lastig en dubbel, want je wil kinderen de vrijheid geven om zich te kunnen ontwikkelen, maar ook beschermen tegen de onveiligheden in het leven. Je voelt je, zeker als moeder, ook altijd schuldig wanneer er iets met je kind is. Of schuldig dat je ze tekort doet, schuldig als ze iets overkomt waar je zelf eigenlijk niets aan kan doen.

De balans tussen verantwoordelijkheid en schuld is een delicate. Want als er iets met het kind waar je verantwoordelijk voor bent gebeurt, voel je dat direct als jouw schuld. En dan maakt het niet eens uit of je er zelf bij was en of het überhaupt je schuld is; zeker als moeder kun je jezelf flink uitfoeteren als je kind iets overkomt. Jij gaf je kinderen immers de ruimte om zich te ontwikkelen? Jij stond toch toe dat ze in die situatie terecht kwamen?

Kindermisbruik

Een van de ergste dingen dat je kind kan overkomen is dat het misbruikt wordt. Door er alleen aan te denken voel je je misselijk; je moet er niet aan denken dat er iemand met zijn fikken aan jouw kleintjes komt.

Maar het kan iedereen overkomen. Juist dat maakt het zo verschrikkelijk eng.

Erger nog, als het dan voorkomt, is het vaak in de directe omgeving van het kind. De omgeving die je veilig acht als ouder (je bent immers verantwoordelijk voor het creëren van een veilige omgeving). In de familie, wanneer een grijpgrage oom of opa niet van neven, nichten of kleinkinderen kan afblijven. Op een voetbalclub, wanneer de coach even gaat mee douchen. De verhalen van de kerk, die we allemaal gehoord hebben. Denk aan Robert M. in het kinderdagverblijf.

Verantwoordelijkheid versus schuld

Alleen de gedachte dat zoiets met mijn kinderen kan gebeuren maakt me, en velen met mij, fysiek onpasselijk, laat staan dat het je echt overkomt. Het schuldgevoel is dan onmeetbaar, want jij als ouder vond het prima dat je kind op voetbal ging. Dat je kind bleef logeren bij familie. Je vond het een goed kinderdagverblijf. Jouw verantwoordelijkheid…

… maar niet je schuld. Hoe schuldig je je ook voelt.

De schuld ligt namelijk bij de dader. Hij had met zijn gore poten van je kind af moeten blijven. Hij zat verkeerd, niet jij. Maar het is lastig om die scheiding te maken. Door de grote verantwoordelijkheid die je jegens je kind hebt ga je je afvragen of je signalen hebt gemist, dat je zelf moest hebben gevoeld dat er iets mis was, had moeten doorvragen toen je vroeg of het leuk was…

Schuldig voelen versus schuldig bevonden worden

Maar er zit een enorm verschil tussen je schuldig voelen en schuldig zijn. Het is niet zo gek dat ook hiertussen de scheidslijn flinterdun is, omdat je vaak door een meerderheid als ouder al schuldig bevonden wordt. Had ze het niet kunnen weten? Je laat een kind toch ook niet alleen in een kerk? Een man in een kinderdagverblijf, da’s toch sowieso verdacht? Je voelt je al verschrikkelijk, en daarbij komen dan nog de meningen van anderen die je gevoel alleen maar versterken.

Anderen die jou schuldig vinden omdát je die tekens van verre al had moeten ruiken, en die dat luidkeels verkondigen omdat ze zelf óf de bevestiging willen dat ze het wel goed doen, óf liever niet geconfronteerd worden met de gedachten dat ze het zelf ook kan overkomen. En dat ze daar dan niks aan kunnen doen.

Schuldig door social media

Tegenwoordig is het zo gemakkelijk om ouders af te fakkelen. Social media heeft daar een grote bijdrage in. Het is simpel om je eigen venijn, je eigen onzekerheden en/of onkunde te projecteren op iemand die je nog nooit gezien hebt en waarvan je geen enkele achtergrond kent. Lekker al je meningen ventileren door ze uit je toetsenbord te rammelen. Vroeger gebeurde dat een stuk minder, want toen moest je je mening recht in het gezicht van iemand geven, met de grote kans dat je een knal voor je harses kreeg. Die barrière is weg. Waarmee ook alle scheidslijnen nog meer vervagen.

Ik hoop dat het iedereen bespaard blijft, maar áls het je overkomt, realiseer je dan dat hoe schuldig je je misschien ook voelt, hoe verantwoordelijk je ook bent voor je kind en hoeveel reacties je ook ziet die het tegendeel bewijzen: Het is niet jouw schuld.