Een stukje geschiedenis over oppassen: De bewaarschool

wat was dat: de bewaarschool en waarom was ze nodig

We kunnen het ons bijna niet voorstellen, maar ruim anderhalve eeuw geleden, lieten moeders hun kinderen achter wanneer ze gingen werken. Ze werkten niet omdat ze dat fijn vonden, ze werkten niet omdat ze ook recht op een eigen leven hadden. Ze werkten omdat ze geen enkele keus hadden. Als ze het niet deden kwam niet genoeg geld binnen kwam om alle monden te voeden. En zelfs met hun inkomen erbij, was het vaak nog niet genoeg.

De oudste kinderen pasten op de jongsten, soms was er een buurvrouw, die niet meer kon werken die oppaste. De moeders  verdwenen ’s morgens vroeg en kwamen ’s avonds laat terug en moesten maar hopen dat het allemaal goed ging..

Dat waren natuurlijk mensonterende toestanden.
In die tijd ging men ervan uit dat ieder in het leven zijn door God bedachte plaats kreeg toebedeeld, en dat we in de hemel allemaal het geluk deelachtig zouden worden. Met andere woorden: aan de beroerde omstandigheden van de werkende klasse was niks te doen: het was allemaal zo voorbestemd. Maar dit idee maakte langzamerhand plaats voor de gedachte dat we er ook wel voor konden zorgen dat onze tijd op aarde om uit te houden zou zijn.
Dat was de mooie kant, een andere kant van het verhaal is, dat de rijken langzamerhand wat bezorgd werden: die grote grauwe massa armen, die kon nog wel eens gevaarlijk worden!
De grote revolutie van 1905 in Rusland maakte dat pijnlijk duidelijk.

Menslievendheid en eigenbelang de basis van de bewaarschool.

Het was een combinatie van menslievendheid en eigenbelang, die ervoor zorgde dat vele gegoede burgers begonnen aan liefdadigheid.
Een geliefd liefdadigheidsproject was het oprichten van de zogenaamde Bewaarscholen.
De eerste bewaarschool werd opgericht in 1828, in Zwolle.
Daar mochten kinderen van af twee jaar naar toe, mits ze zindelijk waren. Het kostte de moeders een paar centen per dag ( voor die moeders nog best een aderlating, overigens )
“Tot de schoonste inrigtingen onzer eeuw behoren ongetwijfeld de Bewaarscholen, inzonderheid de kinderen uit de meest behoeftige volksklasse, waarbij de beschaving nog zoveel te wensen overlaat. Deze kweekplaatsen voor de teedere planten der menschheid geven toch het vertroostend uitzigt…”
uit een praktische handleiding 1845 Bron

Je ziet in deze tekst de aspecten die ik eerder noemde: angst en mededogen…

De Frobelschool

In het begin was de bewaarschool letterlijk een bewaarschool, de kindjes waren er veilig. Maar men wilde ze toch ook wat leren, men wilde de arbeidersklasse toch ook “verheffen”
En daarom begonnen steeds meer bewaarscholen te werken volgens de methode van van Friedrich Fröbel.( spreek uit Freubel) Mijnheer Fröbel was een van de eerste die ontdekte dat kinderen veel leerden van spelen, in de zandbak, met blokken, dat ze leerden van kleuren en liedjes zingen.
En zo werd de bewaarschool de fröbelschool en daarna de kleuterschool, tot het uiteindelijk groep 1 werd…

Een verhaaltje

Een van mijn oud –oud tantes hield zich in Amsterdam ook bezig met de Bewaarschool. Zij brak een lans voor de kinderen van ongehuwde moeders. Mochten deze kinderen naar de Bewaarschool? Het was een heikel punt.. Een ongehuwde moeder, dat was een gevallen vrouw! Dat was een vrouw die wel erg losjes van zeden was….Dat kon toch never nooit een goede moeder zijn??
Ze won de discussie met het argument :”als een moeder er 5 cent voor over heeft haar kind veilig onder te brengen. Dan laat zij zien dat zij toch een goede moeder is….”

Het is voor ons allemaal niet meer voor te stellen. En dat is maar goed ook Toch hebben we veel te danken aan deze Bewaarscholen en de dames met hun goede werken, ze zijn de oprichters geweest van het onderwijs aan peuters en kleuters.

lees ook: wannneer is mijn kind toe aan groep 3

bron afbeelding: flicker